استجابت دعا، مانند هر پدیدۀ دیگری، قوانین آداب و شروطی دارد که با وجود آن آداب و شرایط است که دعا به اجابت می رسد و اگر آن شرایط موجود نباشد، یا مانعی در استجابت آن باشد که ما به آن علم نداریم، اگر چه سریع الاجابة ترین دعا هم باشد، باز ممکن است مورد اجابت واقع نشود.[۱] به هر حال چون ذکر متن دعاها در این خلاصه مقدور نیست، فقط به ذکر اسامی چند مورد که دارای اهمیت خاص هستند اشاره می شود:

۱٫ دعای توسل:

محمد ابن بابویه دعای توسل را از ائمه (ع) نقل کرده و گفته است که این دعا را در هیچ امری نخواندم، مگر آن که اثر اجابت آن را به زودی یافتم دعای توسل از دعاهای مشهور است که در شب های چهارشنبه خوانده می شود. در این دعا با توسل به چهارده معصوم (ع) و واسطه قرار دادن آنها به درگاه الاهی پس از اتمام دعا، حاجت خود را از خدا در خواست می کنیم. جملات صدر و ذیل آن چنین است: “اللهم انی اسئلک و اتوجه الیک بنبیک نبی الرحمة…”؛ خدایا من از تو می خواهم و روی می آورم به سوی تو، به پیامبرت، پیامبر رحمت… “یا وجیها عندالله اشفع لنا عندالله”؛ ای آبرومند نزد خدا، شفاعت کن برای ما نزد خدا.[۲]

۲٫ دعای فرج:

کفعمی درکتاب بلد الامین دعایی از حضرت علی (ع) نقل کرده که اگر شخص گرفتار، ترسیده، نگران و غم دیده، آن را بخواند، حق تعالی گشایش در کار او ایجاد می نماید، که ابتدا و انتهای این دعا چنین است:

“یا عماد من لا عماد له…”؛ ای پشتیبان کسی که پشتیبان ندارد… “و افعل بی ما انت اهله”؛ با من چنان کن که تو اهل آنی[۳]. و آن گاه پس از دعاء حاجت خود را بطلبد.

۳٫ دعای اسم اعظم:

سید علیخان شیرازی در کتاب کلم طیب می نویسد: اسم اعظم خدای تعالی آن است که افتتاح او “الله” و اختتام او “هو” است، هر که اسم اعظم خدای تعالی را روزی یازده بار ورد خود قرار دهد، هرآینه هر امر مهمّ جزئی و کلّی برای او آسان شود و آن اسم اعظم پنج آیه از پنج سوره مبارکه بقره، آل عمران، نساء، طه و تغابن است، با این ویژگی که حروف آن نقطه ندارد و تغییری در اعراب آنها صورت نمی گیرد:

الف. “الله لا إله إلا هو الحی القیوم … ” تا آخر آیة الکرسی.

ب. “الله لا اله الا هو …نزل علیک الکتاب …”.

ج. “الله لا إله ان هو لیجمعنکم …”.

د. “الله لا إله ان هو له الاسماء …”.

هـ. “الله لا إله الا هو و علی إلله…”. [۴]

۴٫ دعای مقاتل بن سلیمان از امام سجاد (ع):

امام سجاد (ع) به مقاتل بن سلیمان، دعایی را تعلیم داده، که مقاتل می گوید: هر کس این دعا را صد بار بخواند، دعایش مستجاب خواهد شد. ابتدا و انتهای این دعا چنین است: “الهی کیف ادعوک و انا…”؛ خدایا چطور بخوانم تو را و حال من منم… .”تفرج عنی فرجا عاجلا غیر اجل نفسک و رحمتک یا ارحم الراحمین” گشایش فوری بدون مدت دار، به من عطا کن به فضل و رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.[۵]

۵٫ دعای سریع الاجابة:

کفعمی در بلدالامین دعایی از امام موسی کاظم (ع) نقل کرده و فرموده: عظیم الشأن و سریع الاجابة است که جملات صدر و ذیل آن چنین است: “اللهم انی اطعتک فی احبّ الاشیاء الیک و هو التوحید”؛ خدایا من تو را اطاعت کردم در آن چه بیشتر دوست داری و آن یگانه دانستن تو است. “و ارزقنی من حیث احتسب و من حیث لا احتسبه، انک ترزق من تشاء بغیر حساب”؛ روزی ام ده، از آن جا که گمان می برم و از آن جا که گمان نمی برم؛ زیرا تو هر که را بخواهی بی حساب روزی می دهی؛ پس از اتمام دعا حاجت خود را بطلب.[۶]

۶٫ دعایی از امام صادق (ع) وارد شده که فرمود: هر کسی ده بار یا الله بگوید، به او گفته می شود، لبیک، حاجت تو چیست؟.[۷]

۷٫ دعایی دیپر از امام جعفر صادق (ع) که هر کس یا رب یا الله بگوید به گونه ای که تا نفس او قطع شود، گفته می شود لبیک حاجت تو چیست؟.[۸]

همه این دعاها را مرحوم شیخ عباس قمی  در کتاب مفاتیح الجنان، فصل پنجم آورده است.

لازم به تذکر است که برای حاجت های خاص، دعاهای خاصی وارد شده است که برای کسب اطلاع از آنها می توانید به کتاب مفاتیح الجنان مراجعه کنید.

---

[۱] برای آگاهی بیشتر در باره ی دعا آداب و شرایط آن رجوع کنید به نمایه های:

الف. شرایط حتمی استجابت دعا، سؤال شماره ۱۹۷ سایت اسلام کوئست.

ب. نحوه و چگونگی تشخیص مصلحت در دعا، سؤال شماره ۷۲۱ سایت اسلام کوئست.

[۲] مفاتیح الجنان، دعای توسل، ص ۲۲۵٫

[۳] همان؛ دعای فرج.

[۴] همان، آیات اسم اعظم، ص ۲۲۴٫

[۵] همان، دعای مقاتل بن سلیمان، ص ۲۳۶٫

[۶] مفاتیح الجنان، دعای سریع الاجابة، ص ۲۳۷ و ۷۵۴٫

[۷] اصول کافی، کتاب الدعاء، باب: هر کس ده بار یا الله بگوید.

[۸] همان، باب هر کس یا الله یا رب بگوید تا نفس بند آید.

نویسنده:صالح